Nema ko nije čuo za reku Drinu. Pojedini su za nju saznali zbog
izreke da je uzaludno raditi neki posao kao i ispravljati “krivu Drinu” i
njene krivudave obale, neki je znaju po slavnim bitkama u Prvom
svetskom ratu, a neki po lepoti i predivnoj zelenoj boji.
 |
| izvor: panoramio.com |
Poznata je i po tome da čini granicu između dve države. Pa malo kroz
Bosnu i Hercegovinu, tačnije njen entitet Republiku Srpsku, malo kroz
Srbiju, kao da ni sama ne zna gde bi pre. Ali sve dalje i dalje na sever
ka velikoj Savi, da se sa njom spoji pa zaplovi ka Dunavu.
 |
| foto Nenad Marić |
Obale Drine su naseljavane od najdavnijih vremena. Nekada se zvala
Drinos, a narod je prozvao i Zelenika ili Zelenka zbog predivne zelene
boje, koja je takva zahvaljujući krečnjaku koji reka spira mrveći
planine i stene.
 |
| foto Slavko Polić |
Iako buntovna i opasna u svojoj snazi i moći, oni koji su živeli uz
nju umeli su da je upoznaju i prilagode se njenim ćudima. To su posebno
predstavljali splavari, koji su na svojim “daščarama” i “gredarama” još u
19. veku odvlačili drvnu građu sa Tare i Zvijezde. Sve se to odvijalo
do izgradnje hidroelektrane Bajina bašta na Perućcu, pa je Drinska
regata ostala kao podsetnik na ta davna vremena.
 |
| foto Nenad Marić |
Veliki značaj Drina je imala i zbog svog položaja, koji je vekovima
unazad predstavljao granicu između Srbije i Bosne i bio poprište
mnogobrojnih bitaka u ratovima.
 |
| izvor: panoramio.com |
Iako mnogi smatraju da Drinu treba posmatrati od mesta gde spojene vode
Tare i
Pive daju novo ime, geografi je proučavaju od njenih reka izvornica i doživljavaju kao da i one predstavljaju njen tok.
 |
| foto Dragan Sremac |
Kroz visoke krševite planine, koje potiču iz davnih vremena i ledenog doba, obe crnogorske reke stvaraju duboke uske kanjone.
 |
| izvor: commons.wikimedia.org |
I Tara, koja izvire na Komovima, i Piva, koja izvire na crnogorskoj
planini Goliji predstavljaju reke u golim krševitim planinskim
bespućima, bez mnogo pritoka, sa dubokim kanjonima koje probijaju kroz
vrleti. Stvarajući vrtoglave klance i sutjeske preko Durmitora, najviše
planine Crne Gore, polako se približavaju jedna drugoj da bi na kraju
spojile svoje tokove.
 |
| izvor: wikipedia.org |
Drina nastaje tako što se ove dve reke sastaju kod
Šćepan Polja,
usred visokih krševitih litica Dinarida. Erozija koju su milionima
godina stvarale vode sa visokih krečnjačkih masiva stvorila je duboke
obale Drine, ali i njenih pritoka u ovom delu, od kojih neke imaju čak i
neprohodne kanjone. Zato je divljina odbijala sve one koji su želeli da
se ovde naseljavaju pa su tek izgradnjom pruge Beograd-Bar sa ostatkom
sveta povezana crnogorska sela u ovom zabačenom kraju.
 |
| foto Stanković Milomir |
Od ušća sa
Sutjeskom, koja se spušta sa Volujka,
Drina se ponaša kao prava dolinska reka, menjajući stalno svoj pravac,
praveći oštre lakat-krivine i krivudajući među stenama planina koje su
stare preko 150 miliona godina.
 |
| foto I.Aleksijević |
Dok je sa jedne strane nadvisuje planina
Lelija, a sa druge
Pliješ, Drina dubi svoje korito čije je dno prekriveno kamenjem i šljunkom izmrvljenim od stena visokih litica.
 |
| izvor: panoramio.com |
Potom je čeka ušće sa
Bistricom pa joj sveže vode donosi i
Ćehotina.
Ova planinska reka, koja izvire ispod crnogorske planine Stožer, i sama
dubi svoje kanjone i velikom snagom se uliva u zelene drinske vode kod
Foče.
 |
| foto Denis Rahmanović |
Ovaj mali grad, prvi po redu u drinskom toku, samo je jedan od mnogih
koji su tokom istorije bili značajni baš zahvaljujući ovoj velikoj
reci. Bilo u ratovima zbog pograničnih krajeva, bilo zbog trgovine i
karavanskog puta, kojim se pronosila roba od Jadrana pa sve do
unutrašnjosti zemlje.
 |
| izvor: panoramio.com |
Dok reka nastavlja dalje sa jedne strane joj se izdiže
Jahorina,
čije su guste trave leti tako zelene da samo one mogu da se uporede sa
lepotom drinske boje. Planina je dobila ime po retkoj vrsti grčkog
javora, kojih ima samo sa jedne njene strane.
 |
| izvor: ljepotebosneihercegovine.blogspot.com |
Sa jahorinskih padina sliva se reka Prača i donosi Drini nove vode.
 |
| izvor: panoramio.com |
Sa druge strane uzvisio se
Kovač, čiji krečnjak i stene stare preko 350 miliona godina drobi i mrvi Drina.
 |
| izvor: staze i bogaze.info |
Svoje prvo veliko skretanje ona pravi kod
Goražda.
 |
| foto Nedžad Hidović |
U blistavoj prirodi, okružen šumovitim brdima i planinama, i ovaj
gradić je u starim vremenima bio na važnom putu uz Drinu koji je vodio
ka Pljevljima.
 |
| izvor: panoramio.com |
A onda se Drina sužava. Ovde se među
Vučevicom sa srpske i planinom
Devetak sa bosanske strane nalazi kanjon
Međeđa.
 |
| foto Milenko Mekić |
Nakon njega u Drinu se uliva
Lim, njena najvažnija
pritoka koja je snabdeva velikom količinom vode koju nosi čak sa dalekih
Prokletija i svog izvora koji je u davno ledeno doba bio velika
lednička dolina. I on je sam moćan poput Drine, sa mnogobrojnim
hidroelektranama koje ga krote i neobičnom dolinom Polimlja, u kojoj se
smenjuju kotline i klisure a čuveni manastiri iz srednjeg veka krase
njegove obale.
 |
| foto Dragan Sremac |
Prvo u nizu jezero koje je nastalo kao pokušaj da se branom ukroti divlja Drina je
Višegradsko jezero.
I možda se čovek nikada ne bi ni usudio da menja njene obale da nije
potapala i nosila sve pred sobom. Tako je jednog proleća krajem 19. veka
zbog velikih padavina i topljenja snega potopila mnoga sela pored
Višegrada, pa čak i Stari most.
 |
| foto Milan Rapaić |
Na jezeru je podignuta hidroelektrana Višegrad, koja je počela sa
radom krajem prošlog veka. Tom prilikom potopljeno je i ušće Lima.
 |
| foto Muhić Nihad |
A odmah za jezerom i branom beli se čuveni
Višegrad u kotlini priljubljen uz Drinu.
 |
| izvor: panoramio.com |
Iznad njega je stari grad Pavlovina, za koji se ne
zna tačno kako je nastao, ali se veruje da ga je podigao neki bogati
vlastelin. U okviru njega su ostaci kule osmatračnice na Drini, koja je
nazvana Kula Kraljevića Marka. Da je legenda zaživela u narodu pokazuju i
udubljenja ispod kule koje je povezuju sa nekadašnjim donjim gradom, a
koja su prozvana Markovo sjedalo i Markove stope zahvaljujući priči o
tome kako je on jednom sa svojim konjem Šarcem preskočio celu Drinu i
srećno stigao u svoje visoko skrovište.
 |
| foto Emil Medić |
Zelena Drina tiho teče ispod Starog mosta, simbola Višegrada.
Izgrađen je još u 16. veku, a podigao ga je veliki vezir Memed paša
Sokolović. Deo je kamenog puta koji je povezivao Bosnu i Carigrad,
takozvane Carigradske džade, i mnogo puta je oštećen, ali i obnavljan.
Svetsku slavu stekao je zahvaljujući našem nobelovcu Ivi Andriću, koji
ga je opisao u romanu “Na Drini ćuprija”, a posebno duh ljudi starog
Višegrada koji su se sakupljali na kapiji, proširenoj sredini mosta.
 |
| foto Nenad Obradović |
I mnogo je delova grada koji svedoče o burnoj istoriji Višegrada,
turskim vekovima koje su remetili upadi ustanika, austrougarskih
dejstvovanja u Prvom svetskom ratu i još mnogo nemirnih dana.
 |
| foto Emil Medić |
Usred grada, ravnodušan na sve istorijske muke koje su ih okruživale, i danas se u Drinu uliva
Rzav, koji stiže sa planine Tare. Na mestu gde svoje vode spaja sa Drinom podignut je
Andrićgrad ili Kamengrad, etno –selo izgrađeno od kamena, pa tokom sunčanih dana sav sija u svojoj belini.
 |
| izvor: paradisotravel.com |
A zatim dalje, između
Zvijezde sa jedne i planine
Bokšanice
sa druge strane, Drina često menja pravac, kao da na sama ne zna kuda
pronalazi put koji milionima godina dubi kroz pukotine i podvodne
prolaze.
 |
| izvor: bih.blogspot.com |
Planina Zvijezda se nalazi u trouglu tarskih sela i kanjona Drine,
koji oko nje čini okuku. Sa padina prepunih bujnih svetlozelenih
pašnjaka koji mirišu od kantariona, bosiljka, kamilice i hajdučke trave i
tamnih šuma hrasta kitnjaka, cera, sladuna i borova pada u dubinu
pogled od koga zastaje dah.
 |
| izvor: panoramio.com |
Posla ušća Drine sa
Žepom počinje najlepši i najduži kanjon Drine.
 |
| foto Nedžad Hidović |
Preko 20 kilometara je dug njegov put koji proseca kroz stenovito planinsko korito, pa su i samo dno zapravo planinski zidovi.
 |
| foto Boro Marić |
Na putu između stešnjenih obronaka planine
Zlovrh nalazi se i najmanja širina Drine.
 |
| izvor: images.lesson.im |
Na mestu Tijesno ona iznosi svega 15 metara, pa se njeno dno jedva
nazire niz strme litice i stenovite odseke obrasle gustim šumama jele,
bukve i smrče. Baš po ovim vrletima svoja skrovišta našle su divokoze i
orlovi, a u šumama divlje svinje, vukovi, lisice, srne i zečevi.
 |
| foto Aleksandar Marković |
Između Zvijezde i
Tare nalazi se deo kanjona u kome
se dubina spušta i do hiljadu metara. Po tome se vidi kolika je moć
divlje reke kada je u stanju da toliko produbi litice i stene.
 |
| izvor: pdpobeda.rs |
Daleko u dubini, pored same obale Drinu omeđuju šume jove i
dugogranih vrba, a u vodi sve vrvi od života i mnogobrojnih vrsta riba.
 |
| izvor: panoramio.com |
Kod
Klotijevca se kanjon završava i suženje nestaje.
 |
| izvor: panoramio.com |
Ovde prestaje i mogućnost da se zamisli kakav je bio pre izgradnje
brana, kada je po svojoj dubini bio drugi na svetu, odmah iza Velikog
kanjona reke Kolorado u Sjedinjenim Američkim Državama.
 |
| izvor: panoramio.com |
Na ovom mestu se nalazi i najveći vertikalni kanjon u Srbiji,
otkriven pre nekoliko godina. On počinje od izvora reke na Zvijezdi pa
se preko Tare strmoglavo spušta u Perućačko jezero niz litice i stene.
Kanjon je prepun vodopada koji se nižu jedan za drugim, pa izgleda kao
da ni ne prestaju. Na mestu gde čini ušće, tačnije gde se stropoštava u
Drinu, vrlo blizu brane kod Perućca, odbija se od stena visokih i 800
metara.
 |
| izvor: wildserbia.com |
Potom se Drina širi kod
jezera Perućac.
 |
| izvor: panoramio.com |
Iako akumulacija počinje još kod Višegrada, ovde se, na svom
završetku, u podnožju Tare, konačno baškari posle dugog puta tokom koga
je mukotrpno dubila svoje korito.
 |
| foto Emil Medić |
Ovde se nalaze i najšire obale, koje dostižu čak 200 metara.
Stvaranjem veštačkih jezera donekle je narušen sklad drinskih kanjona,
ali ne i njihova lepota.
 |
| foto Snežana Davidović |
Koliko je to tačno najbolje pokazuje pogled sa Tare, sa vidikovca
Kozje stene, sa koga se vidi kako Drina omeđuje ovu gorostasnu planinu
praveći oko nje lakat-krivinu. Ali ne samo to, već i koliko je miliona
godina star kanjon i planinske stene jer se baš ovde nalaze najređe
biljke koje su postojale još u ledeno doba, a među njima i čuvena
pančićeva omorika.
 |
| foto Rajko Krčmar |
Na samom kraju jezera pre pedeset godina podignuta je hidroelektrana
Perućac, najveća na Drini, koju je pregradila brana visoka skoro 100, a
široka preko 400 metara i svojim kamenim obodom dodiruje obale Bosne i
Srbije.
 |
| izvor: panoramio.com |
Na samom dnu visoke brane svake godine se održava Drinska regata,
ista ona posvećena nekadašnjim splavarima Perućca i Dervente. Tada rekom
zaplovi nekoliko splavova od tarskog četinara, po ugledu na one
nekadašnje, ali i stotine čamaca i raznih plovila. Prvih dana se
učesnici takmiče u spuštanju desantnim čamcima niz talase i brzake
Drine, a narednih plove iz zabave sve do ušća reke Rogačice.
 |
| izvor: regata.rs |
I čim Drina nastavi slobodno da teče, dočekuje je veliki vodopad,
neobičan u svojoj lepoti, kao i rečica koja ga stvara. To je reka
Vrelo, jedna od najkraćih i najlepših u Srbiji, koja izvire iz podnožja Tare i u slapovima se spušta do zelene Drine.
 |
| izvor: panoramio.com |
Neposredno uz ovo slikovito ušće nalazi se mala hidroelektrana, puštena u rad početkom prošlog veka.
 |
| foto Jelena Dilber |
U blizini se nalazi i dokaz da je korito Drine od davnih vremena
naseljeno. Ovde se uz samu obalu nalazi srednjovekovni lokalitet
Mramorje,
koji potiče iz 14. veka. Nekropola se sastoji od spomenika – stećaka.
Nekada ih je bilo skoro dvesta, a danas jedva stotinak. Na jednoj
malenoj livadi u pravilnom redu poređani su mali kameni spomenici, neki
glatke površine, neki sa šarama krugova, polumeseca, mača. Tako je
mestašce Perućac, zahvaljujući jednoj od najočuvanijih nekropola,
pokazatelj koliko je stara kultura na području Drine.
 |
| foto Jelena Dilber |
Odmah potom reka stiže do
Bajine Bašte, malog mesta, u stara vremena naseljenog samo Turcima, čiji most u blizini ušća sa
Račom predstavlja jednu od najznačajnijih graničnih prelaza između Srbije i Bosne i Hercegovine.
 |
| foto Aleksandar Marković |
Na samom ulazu u Bajinu Baštu nalazi se svetska atrakcija, kućica na
Drini, tačnije, kućica na steni koja odoleva jakim drinskim strujama već
skoro pedeset godina. Krajem šezdesetih godina prošlog veka napravili
su je kupači ne bi li se na steni nasred reke odmarali. Vremenom su
dodavali sve više stvari koje su im bile neophodne, a na kraju i krov da
bi im kućica za odmor postala što komfornija. Danas ona predstavlja
mesto koje fotografišu turisti iz celog sveta, a koje se savršeno
stopilo sa lepotom moćne Drine.
 |
| foto Snežana Davidović |
I dalje,drinskim talasima stiže se do mesta završetka rute Drinske regate – do ušća sa rekom
Rogačicom, iznad koje se ocrtava golemi
Povlen. On započinje venac Valjevskih planina idući ka ravnoj Mačvi.
 |
| izvor: panoramio.com |
Drina zatim nailazi na jedan od najlepših delova svog toka kroz brda i planine
Azbukovice.
 |
| izvor:ljubovija.rs |
I dok se ona zeleni među srpskim i bosanskim selima, bujične reke često presecaju njene obale. Među njima najlepša je
Trešnjica.
Neposredno pre nego što će se uliti u Drinu, ova reka neobične lepote
stvara duboku krečnjačku klisuru sa vertikalnim liticama. Ovo mesto
proglašeno je rezervatom prirode, a prekriveno je gustim šumama na čijim
se liticama gnezde suri orlovi i jastrebovi. Ovo je stanište i
beloglavih supova, lešinara impozantne veličine, sa rasponom krila i do
tri metra. Krajem prošlog veka ova ptica je proglašena za zaštićenu
vrstu i u kanjonu Trešnjice se, pored klisure Uvca, nalazi jedna od
najvećih kolonija na području Balkana.
 |
| izvor: turistickaorganizacijaljubovija.rs |
A potom Drina počinje da stvara svoje čuvene meandre kroz tesnace i doline i to je čini jednom od najlepših reka Balkana.
 |
| foto Slavko Polić |
Na samoj obali Drina nailazi na
Ljuboviju i ušće sa
Ljuboviđom, najdužom rekom Azbukovice, koja stiže sa zelenog
Jablanika.
 |
| foto Slavko Polić |
Odavde kreće venac Podrinjskih planina. Prva od njih,
Sokolska planina, omeđena je Drinom i ona odavde ulazi u bujna talasasta brda rađevinsko-jadranskog Podrinja.
 |
| izvor: serbianoutdoor.com |
A reka dalje teče i bez prestanka krivuda. Sa bosanske strane stešnjuje je
Glogova planina i ušće sa
Glogovskom rekom, a sa srpske
Jagodnja sa ušćem Vukove reke i Uzovice. Sa ove podrinjske planine puca najlepši pogled na Drinu i njene beskonačne krivine.
 |
| izvor: archive.ec |
Sa bosanske strane mnoge reke svoje vode nose Drini. Sve se one spuštaju sa visokih planina. Takva je i
Drinjača, koja svoje obale omeđene pašnjacima i šumama spušta sa Javora.
 |
| izvor: panoramio.com |
A onda se Drina opet širi. I to pod planinom
Boranjom,
neobičnom po tome što su u njenim dolinama donji delovi dublji od
gornjih. Ovu prirodnu retkost napravila je sama Drina, koja ne samo što
se i sama useca u planinske stene nego podstiče i jača i usecanje potoka
i rečica, koji joj pristižu sa strmih obronaka, slivajući se niz bujne
bukove šume među proplancima koje pretrčava preplašena divljač.
 |
| izvor: pdpobeda.rs |
U njenom podnožju je
Zvorničko jezero oivičeno Zvornikom sa bosanske i Malim Zvornikom sa srpske strane, nastalim kad i brana.
 |
| izvor: panoramio.com |
Na njemu se nalazi hidroelektrana, prva u nizu podignuta na Drini.
Gradnja je počela odmah posle Drugog svetskog rata, a posle sedam godina
sve je završeno kada se jezero ispunilo vodom.
 |
| izvor: panoramio.com |
Drina u jezeru dobija plavičastu boju, kao da je mnogobrojne bujične
reke i potoci sa bosanskih planina boje svojim nijansama. Zahvaljujući
njima je zastrta šljunkom i peskom, pa su ovi nanosi stvorili
mnogobrojne male ade i prava poluostrva stvorena od sprudova po čijim
šibljacima se gnezdi divlja patka gluvara.
 |
| foto Dominik Kavan |
Grad
Zvornik je nastao na obroncima Majevice. Vrlo
star, naseljen još od keltskih naroda, preživeo je mnoge koji su njim
vladali. Oko imena i danas postoje nedoumice. Neki veruju da je sve
počelo od visokog zvonika na tvrđavi iznad grada, a neki po Zvonimiru,
navodnom osnivaču grada. Ipak, bez obzira na poreklo imena, podignut je
na raskrsnici mnogih puteva i živi uz Drinu kao jedan od njenih
najlepših ukrasa.
 |
| foto Saša Dragojević |
Odavde Drina postaje prava ravničarska reka, prepuna meandara i
nanosa peska i šljunka koji menjaju njene obale stvarajući mnoge ade,
mala ostrva puna sprudova, mrtvaje i bare.
 |
| izvor: panoramio.com |
Sa bosanske strane Drina zapljuskuje nisko pobrđe
Majevice,
velike ostrvske planine nekadašnjeg Panonskog mora. U davno doba, kada
je Zemlja tek formirala svoju koru, njene stene su izbile na površinu
pod pritiskom vrele lave, a kada je sve prekrilo more, ona je ostala kao
jedno od ostrva južnopanonskog arhipelaga. Kada je sva voda otekla, to
se desilo baš dolinama Save, Spreče i Drine, pa ujedno predstavlja i
tačku njihovog razvođa.
 |
| foto Ljubo Đokić |
Sa srpske strane obala u velikom luku uz sprudove obilazi
Banju Koviljaču,
čuvenu mondensku lepoticu iz 19. veka, poznatu po balovima u Kur salonu
i velikom lepom parku omeđenom starim hotelima i vilama koji nose dah
stare srpske aristokratije.
 |
| izvor: panoramio.com |
Ona je ugnezdila pod
Gučevom, planine prepune potoka
koji se kroz guste bukove šume slivaju u Drinu i dube njegove obronke
stvarajući jame. U ovom nesvakidašnjem miru i lepoti prirode teško je
poverovati da su se ikada vodile krvave bitke i ratovi.
 |
| izvor:obidjisrbiju.com |
Krivudajući dalje i razlivajući se kroz Pocerinu, prepunu brda i talasastih livada na padinama podno
Cera, Drini se pridružuje
Jadar u blizini Loznice.
 |
| izvor: panoramio.com |
A onda sa obe strane reke nastaju ogromne nizije. Sa jedne strane prostrla se Bosnom
Semberija, plodna ravnica koja se naslanja na majevičko pobrđe.
 |
| izvor: flickriver.com |
U njoj se nalazi
Janja, poslednja reka koja se pre
ušća sa Savom uliva u Drinu. Dok se spušta sa Majevice, i sama postaje
ravničarska, pa se razlivenim obalama uliva u Drinu kod Bijeljine.
 |
| izvor: panoramio.com |
Sa druge strane je
Mačva. Sva u talasima žita, dobila je ime po srednjovekovnom gradu na obali Save.
 |
| izvor: sabacturizam.com |
Kroz nju Drina kao da preliva svoje vode, koje ovde menjaju boju, kao
i svaka velika ravničarska reka koja sa sobom nosi pesak i mulj.
 |
| izvor: panoramio.com |
I na kraju, u velikoj nepreglednoj ravnici, moćna i divlja Drina, koja se sada lenjo valja nizinom, uliva se u
Savu kod
Sremske Rače
kao njena najveća pritoka. Niko ne bi ni rekao da ume da bude i snažna i
ćudljiva jer se ovde kao da nestaje u nepreglednoj širini.
 |
| izvor: panoramio.com |
Iako toliko puta ukroćena, Drina i dan-danas živi svojim ćudljivim
rečnim životom. Kada u proleće počnu da se tope snegovi i planinske
litice preliju aprilske kiše, ona opet kao nekada nabuja i plavi svoje
plodne obale. I ostaje svoja. I u maglovita jutra, kada šumi dok sunce
ne obasja njene zelene talase, kao da opominje da je ona zajedno sa
prirodom gospodarica i da se menja samo onoliko koliko to ona sama
dozvoli.
 |
| foto Snežana Davidović |
Нема коментара:
Постави коментар